Gezonde vetten

Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, één van de drie voedingsstoffen die energie aan het lichaam leveren en zijn heel belangrijk voor het functioneren van het lichaam. Ze zijn nodig om vitamines A, D, E en K (ook wel vetoplosbare vitamines genoemd) op te nemen uit voeding.

Veel mensen denken bij ‘vet’ aan ‘ongezond’, maar vetten zijn juist belangrijke bouwstoffen voor het lichaam en hebben heel veel belangrijke functies.

Gezonde vetten zijn net zo
 belangrijk als groenten en fruit. 

Je hebt ze elke dag nodig!

Voorbeeld:
Het stomen van groenten is helemaal hot, omdat dit gezonder zou zijn dan bakken, maar zonder gezonde vetten neemt je lichaam de voedingsstoffen zoals bijvoorbeeld het lycopeen uit de tomaten, de carotenen uit de wortels en de luteïne uit spinazie niet goed op.
Dus, stomen is prima, maar sprenkel voor het serveren dan wel een beetje olie over de groenten.

De functie van gezond vet
Goede vetten zorgen voor:

• Aanmaak energie
• Opname en transport van vitamines A, D, E en K en meer dan 600 andere voedingsstoffen
  Voorbeeld: Zonder voldoende vitamine K wordt Calcium niet opgenomen in de botten en tanden en ontstaan er sneller klachten als tandbederf en botontkalking.
• Bescherming tegen kou
• Bescherming van de kwetsbare organen
• Een verzadigingsgevoel, dus minder snel trek
• Minder bloedglucose-schommelingen
• Smaak van maaltijden 
• Ondersteuning van het immuunsysteem 
• Gezond libido
• Vermindering van depressie en andere psychologische problemen
• Bescherming tegen onvruchtbaarheid, huidproblemen, geheugen- en concentratieproblemen.

Gezonde vetten hebben ook een positieve invloed op bloedstolling, ontsteking, gevoeligheid en herstel van ziekte.

Het verschil
Welke vetten zijn er, welke zijn gezond en welke zijn ongezond?
Omdat ik geen wetenschapper ben en de meningen en onderzoeken elkaar nogal tegenspreken, zal ik me er niet aan wagen partij te trekken, maar ik zal van alle vetten de voor en nadelen te benoemen.

Er zijn 4 soorten vetten: cholesterol, verzadigde vetten, enkelvoudig onverzadigde vetten, meervoudig onverzadigde vetten.

• Cholesterol

Cholesterol wordt door het lichaam zelf aangemaakt, maar ook dierlijke voeding levert cholesterol aan. Voor gezonde cholesterolwaarden en dus gezonde hart- en bloedvaten, eet je zoveel mogelijk gezonde vetten.

• Verzadigde vetten

Verzadigde vetten zijn meestal vetten die op kamertemperatuur hun vaste vorm behouden. 

Verzadigde vetten worden gevonden in dierlijke producten, maar er zijn ook plantaardige verzadigde vetten, zoals bijv. kokosolie of -vet en palmolie. 

Je vindt verzadigde vetten verder zowel in zoete producten (gebak, koekjes, chocolade, roomijs, roomboter, melkproducten) als in zoute producten (worst, kaas, (vet) vlees, chips).

Er wordt al jaren geroepen: Onverzadigd vet is Oké en Verzadigd vet is Verkeerd. maar dit is inmiddels alweer achterhaald door verschillende wetenschappelijke onderzoeken.

Moedermelk bijvoorbeeld bestaat voor ruim 50% uit verzadigd vet en dit vetgehalte wordt bijna niet beïnvloed door wat de moeder eet of drinkt. Moedermelk bevat vele voedingstoffen, vitaminen, antistoffen, weerstandverhogende stoffen en verteringsenzymen. Allemaal stoffen die een zuigeling nodig heeft.

Ook volle melk en room van (liefst grasgevoede) dieren bevat veel verzadigde vetten, maar daardoor ook veel meer voedingsstoffen dan de magere versie die minder verzadigde vetten bevat. Zuivel is wel erg belastend voor de darmen.

Verzadigd vet is zeer stabiel en valt ook bij verhitting niet uiteen in schadelijke stoffen. 

De rijkste bron van verzadigd vet is kokosolie of palmpitolie.

Rode palmolie

Extra vierge rode palmolie is uniek door haar rijkdom aan vitamine E en carotenen. Rode palmolie bevat maar liefst 10 keer zoveel caroteen als worteltjes en 30 keer zoveel caroteen als tomaten. Deze plantstoffen zijn bijzonder goed voor de ogen en de huis en vooral ook voor de prostaat. Bovendien is rode palmolie goed voor hart, vaten en longen en beschermt het de huid tegen veroudering en beschadiging door de zon.

Kokosolie/boter

Extra vierge kokosolie geeft 10% minder calorieën dan andere vetten, verhoogt de calorieverbranding, vermindert hongeraanvallen, geeft direct energie, wordt niet opgeslagen als vet en is bovendien zeer licht verteerbaar. Kokos is een natuurlijk antibioticum, dood virussen, bacteriën en schimmels en versterkt de maag en darmen. Hoe meer kokos je gebruikt, hoe hoger de weerstand.

Conclusie

Gebruik om in te bakken en voor op het brood bijvoorbeeld ongeraffineerde extra vierge kokosolie, rode palmolie of geklaarde bio roomboter als een gezonde verzadigde vetkeuze.

‘Extra vierge’ betekent: Zo puur mogelijk. Maar let op, als er ‘geraffineerd’ bij staat, betekent dit dat de olie bewerkt en dus minder gezond is.

• Onverzadigde vetten

Deze vetten zijn vloeibaar en komen vooral voort uit plantaardige producten.

Onverzadigde vetten bevatten veel belangrijke vetzuren en vitamine E. Voorbeelden van vetzuren zijn oliezuur (Omega-9), linolzuur (Omega-6) en linoleenzuur (Omega-3).

Deze onverzadigde vetzuren kan het lichaam niet zelf kan maken, je moet ze uit de voeding halen. 

We vinden onverzadigde vetten vooral in plantaardige olie, in wilde vette vis zoals zalm, makreel, haring, sardientjes, tonijn, ansjovis en sprot, maar ook in noten, zaden, rozijnen, gedroogde zuidvruchten en groene bladgroenten.

Er zijn twee categorieën onverzadigde vetten: enkelvoudige onverzadigd en meervoudige onverzadigd. 

Enkelvoudig onverzadigd

Enkelvoudig onverzadigd vet (Omega-9) komt voor in olijven, olijfolie, pinda’s en de meeste noten. Enkelvoudig onverzadigd vet, heeft -net als verzadigd vet- maar één bindingsmogelijkheid en is daarom goed te verhitten. 

Meervoudig onverzadigd

Meervoudig onverzadigd vet (Omega-3 en Omega-6) komt voor in zaden, zonnebloemolie, lijnzaadolie, sesamolie, saffloerolie, tarwekiemolie, walnoten en vette vis. 

Meervoudig onverzadigd vet heeft meerdere binding mogelijkheden. Nadeel van deze meervoudige bindingsmogelijkheid is, dat er snel schadelijke en kankerverwekkende stoffen kunnen ontstaan bij verhitting. Niet verhitten dus!

Let op

Omega-3/-6 is gevoelig voor licht, temperatuur en zuurstof, waardoor het product snel gaat oxideren en de kwaliteit en betrouwbaarheid van het product achteruit gaat.

Wanneer Omega-3/-6 oxideert op de huid ontstaan er pigmentvlekken, bij oxidatie in de hersenen ontstaat er dementie en bij oxidatie in de aders ontstaan er hart- en vaatziekten.

Koop daarom olie in een donkere glazen (!) fles en bewaar deze donker en koel.

Transvetten

Waar alle onderzoekers het over eens zijn, is:

Vermijd zoveel mogelijk 

geraffineerde vetten en transvetten! 

Transvetten (of ook wel; gehydrogeneerde vetten) zijn onverzadigde plantaardige vetten die langdurig en op hoge temperatuur zijn verhit of op een bepaalde manier zijn bewerkt (geraffineerd), waardoor de olie van een vloeibare stof in een vaste stof verandert, wat onder andere bij de fabricage van margarines of bij de bereiding van vet voor de banketindustrie gebeurt.

Transvetten vind je in alle margarines, halvarines, geraffineerde olie, saladedressings en in koekjes, snacks, pindakaas, crackers, gebak, cake, donuts, chips, pizza’s etc.

De gevaren van transvetten

- Ze geven een grotere kans op allergieën (waardoor o.a. astma tot ontwikkeling kan komen

- Ze verhogen de insuline in het bloed (waardoor o.a. insulineresistentie kan ontstaan)

- Ze verminderen de immuniteit 

- Ze ontregelen de prostaglandinesynthese (geeft o.a. PMS en menopauzale klachten, eczeem)

- Ze bedreigen de normale werking van de geslachtshormonen en kunnen onvruchtbaarheid geven voor mannen en vrouwen.

- Ze verhogen de kans op hart- en vaatziekten doordat ze de ongunstige LDL cholesterol verhogen

- Ze dragen bij tot afname van gezichtsscherpte

- Ze verminderen de moedermelkproductie en de kwaliteit van de moedermelk

- Ze veroorzaken een lager geboortegewicht

- Ze doen groeistoornissen ontstaan bij jonge kinderen

- Ze geven meer kans op ADHD, Alzheimer, Parkinson, depressiviteit, omdat ze de prikkeloverdracht van het zenuwstelsel negatief beïnvloeden

- Ze geven grotere kans op ontstekingen 

Tips & weetjes

• Gebruik bij koude bereidingen ook eens andere soorten ongeraffineerde olie die niet verhit mogen worden, zoals koudgeperste lijnolie, walnootolie of bijvoorbeeld pompoenpitolie.
  Verschillende soorten vetten zijn noodzakelijk zijn voor een juiste verhouding tussen de omega 3-,6,- en 9 vetzuren. 

Hoe minder een natuurproduct bewerkt is, hoe meer voedingstoffen het bevat en hoe gezonder het is!

• Eén eetlepel bereidingsvet per persoon per dag is voldoende.
• Iedere soort bevat andere vitaminen, mineralen en antioxidanten, dus varieer met verschillende oliesoorten.
• Niet iedere olie is geschikt voor warme bereidingen, als een olie opgewarmd mag worden, wordt dit altijd op het etiket vermeld. Maïsolie, zonnebloemolie, olijfolie, rijstolie, kokosolie, arachideolie, druivenpitolie, sesamolie en koolzaadolie kunnen bijvoorbeeld wel opgewarmd worden, maar pas op voor oververhitting en voorkom hergebruik. 
• Soja-olie, lijnzaadolie, raapzaadolie, hennepolie en walnootolie zijn alleen geschikt voor koude bereidingen.
• Oliën met de gezonde vetzuren (omega 3 en 6) komen in koude bereidingen het beste tot hun recht.
• Olie van de eerste persing (extra vierge) levert de meest pure olie op.  
• Bewaar olie op een donkere, koele plaats, niet bij een verwarming in de buurt. Sommige oliën (tarwekiem-, noten-, lijnzaad- en koolzaadolie) bewaar je het beste in de koelkast.
• Van álle vetten, gezond of ongezond, kun je aankomen:

Krijg je meer vetten binnen 

dan je lichaam nodig heeft,

dan worden deze vetten als reserve opgeslagen en kom je aan.

Conclusie
Een gezonde olie heeft géén enkele bewerking of chemische behandeling (raffinage) ondergaan om het product te ontgeuren, te reinigen en/of te bleken.

Gebruik om in te bakken bijvoorbeeld extra vierge olijfolie of kokosolie als een gezonde vetkeuze.
Gebruik als dressing de 'koude' oliën, bijvoorbeeld lijnzaadolie, raapzaadolie, hennepolie en walnootolie.

Eet (in beperkte mate) biologisch vlees van grasgevoerde (!) dieren, (biologische) vis, groene bladgroenten en ook vette noten of neem een notenpasta als broodbeleg om voldoende gezonde vetten binnen te krijgen.


Toevoeging
Een goed evenwicht tussen verschillende soorten vetten gedurende de dag is heel belangrijk. Onverzadigde vetten zorgen ervoor dat je het eerste deel van de dag wakker en alert bent (catabole staat) en het tweede deel van de dag steeds rustiger wordt (anabole staat), zodat je 's nachts beter kunt slapen en herstellen. Wanneer je in de eerste helft van de dag niet de juiste vetten binnen krijgt, kom je niet goed in de anabole staat en slaap je slechter, herstel je minder goed en ben je sneller moe.

Neem daarom het eerste deel van de dag vetten als: Olijfolie, avocado, visolie, koolzaadolie, lijnzaadolie, walnotenolie, tarwekiemolie en sojaolie.
Neem het tweede deel van de dag vetten als: Kokosolie, boter, crème, melk, granen, oliën, zaden, noten, fruit en groenten.
Na een aantal maanden zul je effect merken aan je slaapritme.

Bron: Facebookpagina Back to Life

Ook oliën als borage-olie en theunisbloemolie zijn belangrijk bij chronische vermoeidheid en andere klachten, deze oliën hebben een zeer geneeskrachtige werking.

Meer info: www.fonteine.com

©moezijniszooo.blogspot.nl